De dromen van Douwe Draaisma

Douwe Draaisma maakt deze weken furore met zijn nieuwste boek De Dromenwever. Een slim boek over naaktdromen, vliegdromen en nachtmerries.

Iedereen denkt er wel eens over na. Zou het niet heerlijk zijn om te kunnen vliegen als de vogels? Scherend tussen de wolken?

Er zijn zelfs aardig wat mensen die het meemaken. ’s Nachts dromen ze een zogenaamde ‘vliegdroom’. Sommigen hebben dat maar eens in hun leven, maar anderen, zoals de Nederlandse schrijver Frederik van Eeden of de Britse Mary Arnold-Forster, maakten het regelmatig mee. Sommige vliegdromers lanceren zich van een trap. Anderen springen uit het raam van hun huis – in de droom dan. Een enkeling kan ‘vliegen’ door er alleen maar aan te denken.

Vliegen

Maar wat betekenen ze? Waarom worden juist deze dromen zo goed onthouden? Hebben ze een functie? Allan Hobson dacht dat ze het gevolg waren van een tegenstelling die het brein ervaart. Je fietst, loopt, vecht, in je hoofd, maar ondertussen ligt je lichaam bewegingloos in bed. Hoe kun je bewegen zonder je te verroeren? Simpel, constateert het brein. Dan moet je wel vliegen!

Deze bijzondere vorm van dromen is maar een van de onderwerpen die RUG-psycholoog Douwe Draaisma behandelt in zijn nieuwste boek De Dromenwever, over de geschiedenis van het dromenonderzoek. Na een beginhoofdstuk over dromen, Freud en de remslaap, voert hij de lezer langs een bont palet van droomtypes: naaktdromen, examendromen, erotische dromen en – zeker niet oninteressant – nachtmerries.

Rasverteller

Hij levert daarmee – opnieuw – een prettig en vlot boek af. Naar verwachting ook, want Draaisma is niet alleen een vaardig schrijver, maar ook een rasverteller. Hij weet exact met welke anecdotes en weetjes hij de aandacht van de lezer kan vangen.

Neem slaapverlamming. Of se me subió el muerto (er klom een lijk op me), zoals ze het in Mexico noemen. Je droomt dat je geen vin kunt verroeren, terwijl er iets of iemand dichterbij kruipt. Een alien (denken Amerikanen)? Een lijk (denken Mexicanen)? Een schaduw zonder gezicht (Guinee Bissau)?

Draaisma voert de lezer langs de hoogtepunten van het relevante onderzoek. In het geval van de slaapverlamming: dat wordt veroorzaakt door de neurotransmitters die ervoor zorgen dat je skeletspieren ’s nachts worden uitgeschakeld. Dat is nodig om te voorkomen dat je de bewegingen uit je dromen echt uitvoert, waardoor je weer wakker wordt. Maar soms zijn ze nog niet helemaal uitgewerkt, als je begint te ontwaken. En dan voel je je dus verlamd.

Slaapwandelen

Hij doet hetzelfde met slaapwandelen (stel je voor: een man die slaapwandelend zijn vier maanden oude baby in haar rompertje aan de waslijn hing). Met naaktdromen. Examendromen. Erotische dromen.

En toch… Toch lijkt er iets te ontbreken aan De Dromenwever. Het heeft alles wat de eerdere boeken van Draaisma ook hadden: het combineert een vlotte stijl met eruditie en vermaak. En het onderwerp, met al zijn mythevorming, zou een inkoppertje moeten zijn.

Maar na lezing bleef ik minder verwonderd achter dan na Het Vergeetboek, of het briljante Ontregelde Geesten. Er is al heel vaak over dromen geschreven; vrijwel alle bladen, van Margriet tot Psychologie Magazine besteden er met regelmaat aandacht aan. Logisch, het is een lekker en populair onderwerp. Maar dat heeft dus gevolgen. Het maakt De Dromenwever meer tot een feest der herkenning dan een feest der verrassing.

Douwe Draaisma, De Dromenwever, Historische Uitgeverij, 224 pagina’s, 25 euro.

Weten of je Douwe Draaisma binnenkort ergens kunt zien optreden? Check zijn website!

 

25-10-2013