Stamcellen zijn voorlopers van gespecialiseerde cellen, zoals spiercellen of zenuwcellen. Het nu ontdekte eiwitcomplex werkt als schakelaar die bepaalt of stamcellen uitgroeien tot gespecialiseerde cellen of zorgen voor de productie van nieuwe stamcellen.

‘We hebben dit mechanisme bij stamcellen in het bloed aangetoond’, zegt Gerald de Haan, onderzoeksdirecteur van het ERIBA-instituut. Eriba staat voor European Institute for the Biology of Ageing. ‘Als de schakelaar zorgt voor te veel vernieuwing van stamcellen dan ontstaat leukemie. Als te veel cellen zich specialiseren ontstaat bloedceltekort.’

Het onderzoek geeft fundamenteel inzicht in de rol van stamcellen in de balans tussen ziekte en gezondheid. Onderzoek naar stamcellen is van groot belang om verouderingsprocessen beter te begrijpen. De Haan: ‘We weten dat bloedvormende stamcellen op oudere leeftijd minder goed werken. Maar welke processen veranderen dan precies?’

Vier eiwitten

Promovenda Karin Klauke ontdekte dat het eiwitcomplex in samenstelling varieert doordat vier verschillende eiwitten al of niet aanwezig zijn. Deze eiwitten concurreren met elkaar voor dezelfde positie. Een van de vier eiwitten, Cbx7, moet aanwezig zijn om celvernieuwing te induceren. Als Cbx7 ontbreekt, en één van de andere drie eiwitten (Cbx2, 4 of 8) in het complex zit, wordt de aanmaak van nieuwe stamcellen geremd en specialiseren de cellen juist tot bloedcellen.

De onderzoekers hebben de rol van het Cbx7 eiwit voor de vernieuwing van stamcellen in eerste instantie voor bloedcellen aangetoond. Het eiwit werd echter ook gevonden in vroege embryonale stamcellen. Daarom verwachten de onderzoekers dat het Cbx7 een algemene rol speelt in de werking en regulering van allerlei typen stamcellen.

Klik hier voor de publicatie in het tijdschrift Nature Cell Biology.

25 maart 2013