Slijmschimmel wint hardloopwedstrijd

Súper blij waren de Groningse celbiologen dat ze de hardloopwedstrijd in Boston wonnen. Zelf hebben ze geen meter gelopen, maar hun slijmschimmel die ze speciaal voor deze competitie trainden, vond feilloos de weg naar de finish.

Het is op z’n minst een opmerkelijke wedstrijd, deze drie uur durende hardloopcompetitie – First Dicty World Race– voor cellen. De afstand was slechts een millimeter, de baan was een doolhof en de finish werd gemarkeerd met een lokstof voor de cellen. Doping en genetische veranderingen werden toegestaan.

Niet verdwalen

Sterker nog, dat werd uitdrukkelijk aangemoedigd, zegt celbioloog en teamleider Arjan Kortholt. Met zijn team prepareerde hij de schimmel Dictyostelium door een gen tot overexpressie te brengen. Daardoor vonden de cellen veel nauwkeuriger hun weg in het doolhof.

Dat bleek heel belangrijk. ‘De witte bloedcellen van een ander team liepen harder dan onze schimmel, maar ze verdwaalden steeds. Ze liepen helemaal verkeerd en kwamen zelfs vast te zitten’, zegt Kortholt. ‘Onze schimmel had een behoorlijke snelheid maar was daarnaast ook nog heel slim in het vinden van de weg.’

Een geintje

Hij won daardoor van 19 andere teams en sleepte zo 5000 dollar binnen. Hun schimmel steekt namelijk kleine pootjes uit om zich daarmee doelgericht voort te bewegen. En dat is precies wat de witte bloedcellen doen wanneer er ergens in ons lichaam iets mis is, bijvoorbeeld bij een infectie of een wond.

De race begon als een geintje. ‘Na een congres, aan de bar, ontstond de discussie welke cellen nu eigenlijk beter bewegen. Een humane cel of een dicty cel. Zo kwamen we op de race’, vertelt Kortholt. ‘Maar het werd uiteindelijk heel serieus.’

Pootjes uitsteken

Hij creëerde een team dat verder nog bestond uit Peter van Haastert, Ineke Keizer-Gunnink en Rama Kataria, die de cellen trainden. ‘Samen kwamen we op het idee om meer van het eiwit Ric8 in de schimmel te maken’, zegt Kortholt. ‘Dit eiwit zorgt ervoor dat de ‘reuk’ versterkt wordt. Daardoor kon onze schimmel door de nauwe gangetjes de weg naar de lokstof en dus de finish vinden.’

Maar de hardloopwedstrijd was niet alleen een geintje. ‘Er deden twintig verschillende groepen mee, allemaal met een andere focus’, zegt Kortholt. ‘En andere mutanten. De ene groep richtte zich meer op hoe de cellen zich oriënteren, de andere op hoe ze hun pootjes uitsteken en bewegen. De race maakt het nu mogelijk om alle data te vergelijken en daar komen leuke conclusies uit.’

Opnieuw racen

Dat zal uiteindelijk resulteren in een wetenschappelijk artikel. Daarnaast stimuleert het natuurlijk ook nieuwe samenwerkingen tussen de verschillende groepen. ‘Maar eerst doen we de race natuurlijk nog een keer over’, zegt Kortholt. ‘De resultaten moeten natuurlijk wel kloppen.’

23-05-2014