Spinozawinnares Wijmenga en haar team onderzochten meer dan duizend proefpersonen die ook deelnemen aan het LifeLinesprogramma dat al jarenlang de gezondheid van 165 duizend inwoners van Noord-Nederland monitort. Ze moesten een monstertje nemen van hun ontlasting en een dagboek bijhouden met hun voedingsgedrag. Die data werden gekoppeld aan de gegevens die LifeLines al in de database had.

Het resultaat is spectaculair. Voor het eerst is aangetoond dat voeding en medicijngebruik grote invloed hebben op de diversiteit van bacteriën in de darm. ‘En we weten al dat een meer variabel microbioom samenhangt met minder ziektes. Al weten we niet of dat de oorzaak is of een gevolg’, zegt Wijmenga.

Vette melk

Ziekten ontstaan vaak door een veelheid aan factoren, benadrukt ze. De meeste factoren, zoals je genen of je leeftijd, kun je niet beïnvloeden. ‘Maar het is dus wel mogelijk de samenstelling van je darmbacteriën te wijzigen via voeding of geneesmiddelen.’

Naast het effect van specifieke voedingsstoffen keken de onderzoekers ook naar macronutriënten zoals vet of koolhydraten. ‘Wat daar opviel was dat vette producten, vette melk bijvoorbeeld, een negatief effect hadden op de diversiteit’, vult tweede auteur en diëtiste Ettje Tigchelaar aan. ‘En koolhydraten met lange, complexe vezels, zoals je die vindt in volkorenproducten, hebben ook een positief effect.’

Vingerafdruk

Ook bleken medicijnen, zoals antibiotica, maagzuurremmers en het middel metformine, dat suikerpatiënten gebruiken, de diversiteit in de darmflora te verminderen.

Wijmenga vermoedt dat de darmbacteriën als vingerafdruk van je lifestyle kunnen fungeren. Je darmen weerspiegelen hoe je leeft en wat je eet. Bovendien, zegt ze, is dit onderzoek waarschijnlijk nog maar het topje van de ijsberg.

Het onderzoek is erg robuust. Behalve Wijmenga’s ‘eigen’ publicatie in Science, is ze ook nog co-auteur van een tweede, Vlaamse studie, die in hetzelfde nummer wordt gepubliceerd. Toen ze vorig jaar op een congres in Heidelberg haar collega’s van het Vlaams Darmflora Project vergelijkbare resultaten hoorde presenteren, stelde ze voor hun onderzoek te verifiëren. ‘Ze gebruikten vrijwel dezelfde methode, alleen hadden wij een iets gevoeligere techniek’, zegt Wijmenga.