Meer dan ‘Bier und Bratwurst’
Opmerkelijk genoeg begon het als een opdracht. Tim Steinhoff, André Assenmacher en Christian Seidl zijn de oprichters van de German Society Groningen. De vereniging kwam tot stand als een eindproject dat Steinhoff en Seidl voor hun Honours Master deden. Ze vonden het raar dat een dergelijke groep nog niet bestond, want Duitse studenten hoeven alleen Nederlanders voor zich te dulden als grootste groep aan de RUG: dit studiejaar staan er 1863 Duitsers ingeschreven.
De oprichters van de German Society Groningen (van links naar rechts): Christian Seidl, André Assenmacher en Tim Steinhoff.
‘Veel prestigieuze universiteiten, zoals Harvard of Oxford, hebben hun eigen Duitse clubs. Dat leek ons hier een gat in de markt, dus vonden we het een goed idee om er eentje in Groningen op te richten’, voegt Seidl toe.
Stereotypen overwinnen
Andere internationale studentenclubs in Groningen laten iedereen toe, maar trekken vaak vooral mensen uit hun eigen land aan. Seidl zegt dat hun vereniging, die is opgericht in maart en inmiddels 25 leden heeft, het erg belangrijk vindt dat iedereen zich er welkom voelt. Dit is ook te zien aan hun website en bijeenkomsten, die beide in het Engels zijn.
‘Als je weinig over een land weet, blijf je toch vaak bij stereotypen’
Dat is ook waarom Christian Donnges, een 23-jarige Nederlands-Canadese student, zich aanmeldde. ‘Ik vond het leuk dat ze alle nationaliteiten verwelkomen, ook al zijn ze een Duitse club. Het is een goede kans om meer te leren over Duitsland qua arbeidskansen, cultuur en taal’, zegt hij.
Voor Seidl is het ook belangrijk om anderen meer over zijn thuisland te leren. ‘Als je weinig over een land weet, blijf je toch vaak bij stereotypen.’ Hij is zich ervan bewust dat veel mensen bij Duitsland denken aan Bier und Bratwurst, maar, zegt hij: ‘Duitsland heeft zoveel meer te bieden.’
Zakelijke cultuur
De leden van de German Society tijdens hun eerste Stammtisch, een informele bijeenkomst.
De Duitse club kan ook van pas komen voor studenten die niet alleen hun Duits willen bijschaven, maar ook geïnteresseerd zijn in arbeidskansen over de grens. In tegenstelling tot Nederland zijn sollicitatie-gesprekken daar wat formeler. En bedrijven kijken meer naar de academische carrière van de kandidaat dan naar zijn of haar cv. Omdat NEXT Career Services alleen maar algemene adviezen heeft voor studenten die overwegen in Duitsland te gaan werken, vindt Seidl dat de vereniging daarop in kan springen. ‘Wij zijn Duits, dus wij kunnen mensen advies geven over hoe ze zich voor moeten bereiden op een sollicitatiegesprek of hoe ze hun cv moeten schrijven.’
Maar volgens Seidl zijn er nog meer verschillen tussen de twee buurlanden dan alleen de banenmarkt. ‘Nederlanders zijn directer, opener en iets relaxter dan de Duitsers. En de houding van het Nederlandse academische personeel is ook anders. In Duitsland mag je een wetenschapper eigenlijk bijna niet informeel aanspreken. Hier noem je de hoogleraren gewoon bij hun voornaam.’
Toch hebben de landen onmiskenbaar veel gemeen, en het Duits als moedertaal helpt ook bij het leren van Nederlands. De RUG heeft zelfs specifieke cursussen Nederlands voor Duitsers. Antoinette Maassen, coördinator van het Talencentrum, legt uit waarom: ‘De meeste Duitse studenten vonden het niveau van de reguliere cursus Nederlands te laag.’
Dit studiejaar alleen al volgden 500 Duitstaligen de taalcursussen van de RUG. Sommige Duitse studenten zijn verplicht om Nederlands te leren. En wie de cursussen gevolgd heeft, merkt ook dat de overschakeling naar de Nederlandse cultuur er makkelijker van werd. ‘Toen ik in 2012 aan mijn bachelor kunst, cultuur en media begon, was de helft van de colleges in het Nederlands’, zegt Massimo Jahn, voormalig RUG-student. ‘Door Nederlands te spreken kon ik beter integreren en de taalbarrière doorbreken.’
Kolonisatie
Maar het lukt niet alle studenten om te ‘vernederlandsen’: in een enquête onder honderd huidige en voormalige Duitse studenten in Groningen (zie kader: ‘Waarom Groningen?’), gaf 13,5 procent van de respondenten aan dat ze geen moeite deden om te integreren. ‘Veel Duitse studenten komen hier alleen maar om te studeren en volledige gebouwen en opleidingen te koloniseren’, zegt Jago Müller, masterstudent Amerikanistiek aan de RUG.
‘Veel Duitse studenten komen hier alleen maar om te studeren en volledige gebouwen en opleidingen te koloniseren’
‘Ik denk zelfs dat een sterkere Duitse aanwezigheid kan rekenen op wat negativiteit van de lokale bevolking’, zegt Müller. Wat ‘negativiteit’ betreft gelooft Seidl niet dat mensen het huidige Duitsland nog associëren met haar nationalistische verleden. ‘Volgens mij doen mensen dat niet, maar als ze dat doen kan ik ze ook niet helpen. Dan zoeken ze het maar uit met hun stereotypen.’
Sommige Duitse studenten vragen zich af waarom de club nodig is. ‘Van de mensen met wie ik omging waren de meesten – zo’n 70 procent – Duits. Dat was dus al een soort micro-samenleving’, zegt Mathias Broha, voormalig psychologiestudent. Müller is het met hem eens: ‘Er zijn al zoveel Facebookgroepen, en vaak willen de Duitse studenten niet eens echt integreren. Sterker nog, ze werpen barrières op onder de studenten en voorkomen dat ze integreren en hun horizon verruimen.’
Ze proberen het niet eens
Seidl is zich bewust van dit gevoel. ‘Sommige Duitsers komen naar Nederland en gaan alleen maar met andere Duitsers om. Ze proberen niet eens Nederlands te leren en gaan na hun afstuderen weer terug naar Duitsland. Maar waarom zou je in het buitenland studeren om vervolgens alleen maar met je landgenoten om te gaan?’
Müller is het met hem eens: alleen maar met andere Duitsers omgaan terwijl je in het buitenland studeert is onzinnig. ‘Tijdens een introductielezing in het eerste jaar werd mij verteld dat Duitsers meestal alleen met elkaar omgaan. Ik ging altijd al met meer mensen van andere nationaliteiten om, dus daarom ben ik ze waarschijnlijk nooit tegengekomen’, zegt Müller.
Vooralsnog zijn de oprichters voornamelijk bezig met de vraag wie hen in de herfst moeten opvolgen – niet alle leden zijn van plan in Nederland te blijven. ‘Aangezien ik volgend jaar waarschijnlijk naar de Randstad verhuis en Steinhoff misschien teruggaat naar Duitsland, moeten we een bestuur opzetten dat de vereniging kan beheren’, zegt Seidl.
Waarom Groningen?
In een enquête die de UK hield onder honderd huidige en voormalige Duitse RUG-studenten, gaf 97 procent aan dat ze naar Nederland waren gekomen om een opleiding te volgen. Een reden om aan de RUG te studeren is de relatief lage taalbarrière: opleidingen in het Engels zijn er wel in Duitsland, maar die zijn vaak een uitzondering. Dat er duizend studenten staan ingeschreven bij de faculteit Gedrags- en Maatschappijwetenschappen, en dan voornamelijk bij het Engelse programma, mag dan ook geen verrassing zijn.
Groningen is slechts dertig kilometer verwijderd van de Duitse grens, maar die nabijheid is voor veel studenten niet direct een reden om naar Nederland te verhuizen. Hier studeren is aantrekkelijk, maar een Nederlandse carrière is voor sommige Duitse studenten ook een reden om na hun afstuderen te blijven hangen. Slechts één student gaf echter aan dat werk dé reden was om naar Nederland te komen, en cijfers van het Centraal Bureau voor de Statistiek geven aan dat het aantal Duitse werknemers in Nederland de afgelopen jaren behoorlijk is afgenomen. In 2006 was 62,3 procent van de buitenlandse werknemers Duits, maar in 2013 was dat nog maar 46 procent.
Misschien nog wel het meest interessant: uit onze enquête blijkt dat het idee dat Duitse studenten voornamelijk met hun eigen landgenoten omgaan misschien niet eens klopt: slechts 14,5 procent van de ondervraagde studenten gaf aan dat ze het liefst in een huis met alleen maar Duitsers wilden wonen.
