Jedi’s leven niet alleen in Star Wars
Ze vond de Star Wars-films al leuk, anders was ze er nooit aan begonnen. Maar nu kan studente godsdienstwetenschappen Tekla Slangen meepraten met ultieme geeks. Niet zo gek als je je masterscriptie schrijft over religie in Star Wars. Ze geeft donderdag – voorafgaand aan de voorstelling van Star Wars: The Force Awakens – samen met haar docente Mathilde van Dijk een lezing in Pathé over ‘echte’ Jedi’s of jediïsten – aanhangers van een intussen officieel erkende religie.
Padawan
En nee, die jediïsten – waarschijnlijk enkele duizenden wereldwijd – geloven heus niet dat Yoda echt bestaan heeft, zegt Slangen snel. Of dat er écht midi-chloriden in je lichaam zitten waarmee je The Force kunt gebruiken om een ruimteschip op te tillen. Jedi’s, of leerlingen die net als in de films padawans worden genoemd, leven volgens de ‘universele Jedi-code’ die streeft naar innerlijke rust en het beheersen van emoties. ‘Maar ze laten zich inspireren door het gedachtegoed van de film. De samensmelting van oosterse religies zoals taoïsme en boeddhisme met hun nadruk op meditatie aan de ene kant, en het christendom aan de andere, met de strijd tussen goed en kwaad.’
Wijze woorden
‘Fear is the path to the dark side. Fear leads to anger. Anger leads to hate. Hate leads to suffering.’ – Yoda
‘Death is a natural part of life. Rejoice for those around you who transform into the Force. Mourn them do not. Miss them do not. Attachment leads to jealously. The shadow of greed, that is.’ – Yoda
‘Remember, a Jedi’s strength flows from the Force. But beware. Anger, fear, aggression. The dark side are they. Once you start down the dark path, forever will it dominate your destiny.’ – Yoda
Het is typisch een religie die voortkomt uit de moderne tijd van internet en online-communicatie, zegt Slangen. Je zult dan ook nergens een fysieke Jedi-tempel aantreffen, of Jedi-trainingscentrum. Maar online zijn ze er wel degelijk. Je hoeft maar even te googelen of je hebt ze te pakken: online groepen die zich samen bezighouden met het bestuderen van the Force. ‘Jediism does not base its focus on myth and fiction but on the real life issues and philosophies that are at the source of myth’, staat op the site van The Temple of the Jedi Order. ‘Jediism is based on the cultivation of our personal relationship with the Force’, schrijft the Order of the Jedi.
Spiritualiteit
‘De Star Wars-films zijn voor jediïsten niet het belangrijkste’, benadrukt Slangen. ‘Ze geloven meer dat George Lucas zich heeft laten inspireren door een spiritualiteit die al veel langer bestaat. En uiteindelijk is dat ook zo. Hij heeft verschillende elementen van oosterse religies gecombineerd voor zijn Way of the Force en het idee van een vloeiend energieveld om ons heen.’
De aanhangers bestuderen teksten en verzamelen kennis – net als veel boeddhisten. Ze trainen in martial arts, mediteren en discussiëren online. ‘En veel jediïsten combineren hun overtuiging met een andere. Je kunt prima christen zijn én jediïst’, denkt Slangen. ‘Het is een hands-on religie die handvaten biedt om om te gaan met dagelijkse problemen.’
Connectie
Het is een teken van de moderne tijd, denkt Slangen – net als haar docent Mathilde van Dijk. Geen van beiden gelooft nog in de zogenaamde ‘secularisatiethese’ die stelt dat de kerken leeglopen en religie steeds minder belangrijk wordt. Integendeel. Volgens Van Dijk laat de enorme populariteit van fantasy en sciencefiction – een genre waarin juist religieuze en spirituele elementen een belangrijke rol spelen – juist zien dat er behoefte is aan religie. Maar wel in een andere vorm dan voorheen. ‘Ik geloof dat er een connectie is’, zegt ze. ‘Mensen zeggen: ik heb niks met religie, maar wel met spiritualiteit. En ze zoeken vervolgens hun eigen waarheid.’
De inspiratie daarvoor halen ze overal vandaan, maar fantasy en sciencefiction vormen een gemakkelijke bron. Star Wars is dan ook niet de eerste film die aanleiding gaf tot een religie. ‘Het boek The mists of Avalon uit 1983 was lange tijd populair onder sommige groepen feministen. Het boek is een hervertelling van de Arthurlegende vanuit het oogpunt van vrouwen die strijden voor behoud van de oude religie die draait om een vrouwelijke godin. Dat gaf aanleiding tot een alternatief godsbeeld – een vrouwelijke god’, vertelt Van Dijk.
Maar er zijn ook aanhangers van Matrixism (‘There is no spoon’), Tolkien-adepten en mensen die zich laten inspireren door de Narnia-boeken van C.S. Lewis. Jediïsme past in die traditie van hyper-real religions. Van Dijk: ‘Mensen gebruiken the Force als inspiratie om uit te zoeken hoe ze zelf willen leven.’
Lezing bijwonen? Koop dan een kaartje voor de voorstelling van Star Wars: the Force Awakens voor donderdag van 19:55 uur. De lezing zit bij de prijs inbegrepen en begint om 19.00 uur.
