De neuroloog die bekend werd door boeken als De man die zijn vrouw voor een hoed hield of Ontwaken in verbijstering, verfilmd met Robin Williams in de hoofdrol, bezocht Groningen in 2005 voor een lezing bij Studium Generale. Niemand mocht hem interviewen toen. Hij wilde enkel zwemmen in de Papiermolen en praten met hoogleraar psychologie Douwe Draaisma, met wie hij met enige regelmaat correspondeerde. In Draaisma, die net als Sacks bekend werd door zijn voorliefde voor ‘verhalende psychologie’, vond hij een soort van zielsverwant.

Ook later heeft Draaisma Sacks nog ontmoet in Amsterdam en met hem gecorrespondeerd. ‘Tja, toen ik vanochtend naar mijn werk liep, realiseerde ik me ineens: ik krijg dus nooit meer zo’n brief uit Horatio Street, New York, in mijn postvakje’, zegt Draaisma. ‘Die brieven waren op zichzelf al een belevenis: half geschreven, half getypt. Vol doorhalingen, soms met viltstift. Het liet zien hoe zijn geest werkte, associatief en springerig.’

Oude traditie

Sacks blies een oude traditie nieuw leven in, waarbij de wetenschapper de chirurg met Gilles de la Tourette volgde tot in de operatiekamer, of de onderzoeker met autisme interviewde over de nadelen én voordelen van zijn aandoening. ‘Hij stond daarmee in een lange traditie van mensen als Korsakov, Parkinson of Alzheimer’, zegt Draaisma.

Zijn belangrijkste verdienste was volgens Draaisma het emancipatoire effect van zijn werk. ‘Sacks kreeg zoveel brieven. Hij had daarmee toegang tot meer gevallen dan een arts uit een gewone kliniek. En als hij dan schreef over een arts met Tourette, dan herkenden mensen zich erin. Dat je dus ondanks die aandoening gewoon chirurg kon worden.’

Ook had Draaisma diep respect voor de werklust en productiviteit van de neuroloog die tot het einde van zijn leven volkomen helder is gebleven, terwijl zijn lichaam hem in de steek liet.