• Student maakt muziek bij stomme film

    Thomas van den Berg schreef met zijn band de muziek bij de Russische stomme film Arsenal. Maandag te zien in ForumImages.

    Bezwete arbeiders, groezelige fabrieken, rondvliegende granaten en soldaten die bij bosjes sneuvelen. Arsenal, een Russische stomme film uit 1928, is niet bepaald een popcornfilm. Toch schreef kunsten, cultuur en mediastudent Thomas van den Berg met zijn band Kinetophone de muziek voor deze experimentele klassieker.

    Hoe doe je dat? Volgens Van den Berg is dat een kwestie van gitaar op schoot en improviseren terwijl je naar beelden kijkt. ‘Vervolgens zijn we met z’n drieën veel gaan repeteren.’

    Van den Berg schreef de soundtrack samen met René Duursma ( synths, gitaar en samples) en cellist Sebastiaan Wiering. Van den Berg schat dat er per repetitie voor ongeveer tien minuten aan materiaal is geschreven. ‘Hoewel we eerder muziek hebben gemaakt bij de film J’accuse en twee korte films van Germaine Dulac, is dit volgens mij het meest moeilijke maar ook het meest vernuftige dat we tot nu toe hebben gedaan.’

    De film van Alexander Dovzhenko is aanstaande maandag te zien in ForumImages in het kader van het Ruslandjaar. Kinetophone speelt de soundtrack live vlak onder het doek. ‘Het moeilijke is dat je eigenlijk een schakel bent tussen de film en het geluid. Je mag als band niet te veel aandacht trekken, want anders volgt men de film niet meer.’

    Gefrustreerde soldaat

    Arsenal gaat over een soldaat die net na de Eerste Wereldoorlog terugkeert naar zijn huis in Kiev in de Oekraïne. Eenmaal aangekomen begint de gefrustreerde soldaat een revolutie om het communisme in te voeren. Het verhaal wordt met de nodige communistische retoriek verteld: de arbeiders zijn de helden, de troepen die de opstand de kop in komen drukken de schurken.

    Het schrijven van negentig minuten filmmuziek is geen gemakkelijke klus. Om muziek en beeld aan te laten sluiten, let Van den Berg vooral op de sfeer en de emoties die de scènes bij hem oproepen. ‘Ik interpreteer mijn eigen gevoelens en daar zoek ik dan klanksoorten en geluiden bij die passen. Soms maken we voor de verassing juist tegendraadse muziek die misschien niet direct bij een scène hoort. Filmmuziek heeft vaak een becommentariërende functie. Wij konden niet even overleggen met de regisseur. Dus dan is het interessant om helemaal zelf de juiste toon bij de beelden te vinden.’

    Working class hero

    Dat de regisseur in de film volop met camerastandpunten en montage experimenteerde, maakt het schrijven van muziek er niet gemakkelijker op. ‘Sommige scènes duren naar moderne maatstaven zo verschrikkelijk lang, dat het erg moeilijk is om de spanningsboog in de muziek te houden. Je kunt een bepaalde toon maar even aanhouden, maar daarna moet je iets anders spelen. Anders wordt het saai.’

    Om de kijker toch een beetje houvast te bieden, kregen de leden van Kinetophone opdracht om bestaande popnummers te gebruiken die bij de thematiek passen. Vooral John Lennons Working Class Hero was een welkome inspiratie, vertelt Van den Berg. ‘We hebben dat nummer helemaal uit elkaar getrokken en hervormd zodat het publiek alleen delen van de tekst en stukken van de melodie herkent. We gebruiken ook Bob Dylan’s Masters of War en St. Vincent’s Black Rainbow.’

    Van den Berg hoopt dat er maandag mensen komen kijken die normaliter niet zo snel naar een stomme film gaan. ‘Het vereist wel een bepaalde manier van kijken die veel mensen niet gewend zijn. Maar we hopen dat we met moderne muziek zo’n oude klassieker interessanter kunnen maken.’